Müasir dövrdə mədəniyyət və informasiya çox vaxt ideoloji və siyasi rəqabət məkanına çevrilir. Buna görə də vahid mədəni-informasiya məkanı yaradılması ideyası informasiya müharibələrinə qarşı mübarizə üsullarından biridir. Rusiya ilə Azərbaycanın münasibətlərində bu proses necə inkişaf edir? Rusiya-Azərbaycan Dostluq Mərkəzinin rəhbəri Nataliya Kraskovskaya AZƏRTAC-a müsahibəsində bu barədə danışır.

-Nataliya Rudolfovna, Rusiya-Azərbaycan mədəni məkanında informasiya əlaqələrini möhkəmlətməyin əsas məqsədi nədən ibarətdir?

-Ölkələrimizin inteqrasiya dərəcəsini yüksəldən fəal humanitar əlaqələr sosial-mədəni və iqtisadi layihələri birgə reallaşdırmağa kömək edir. Ortaq ümumi məkan isə həm müxtəlif millətlərdən olan insanların bir-birinin ənənələri və mədəniyyəti barədə daha çox bilik əldə etməsinə imkan verir, həm də xalqlarımızın ümumi mədəni kodlarının, vahid dəyərlərin və mental məqsədlərin yaranmasına kömək edir. İlk növbədə Azərbaycanda tarixən bərqərar multikulturalizm və ikincisi, azərbaycanlılar tərəfindən rus dilindən geniş miqyasda istifadə edilməsi Rusiya ilə Azərbaycan arasında bu prosesin daha fəal inkişafına şərait yaradır. Postsovet respublikalarının əksəriyyətinin fonunda Azərbaycanda rus dilinin geniş yayılması və öyrənilməsi göz qabağındadır.

-Sizin fikrinizcə, Rusiya ilə Azərbaycan arasında ortaq informasiya məkanının yaradılmasında əsas amil nəyə görə məhz rus dili hesab edilməlidir?

-Tarixən iş belə gətirib ki, rus dili sistemyaradıcı inteqrasiya amili, identiklik, obrazlar və ideyalar daşıyıcısıdır. Təcrübə göstərir ki, əvvəllər rus dilinin millətlərarası ünsiyyət vasitəsi olduğu postsovet respublikalarında bu dilin mövqeyinin zəifləməsi həmin ölkələrdə mədəniyyətin vəziyyətinə mənfi təsir edir. Azərbaycanda isə tamam başqa vəziyyətdir: çox cəhətdən Heydər Əliyevin nüfuzu sayəsində bu ölkədə rus dilinə qayğıkeş münasibət formalaşıb. Rus dilini əla səviyyədə bilən Ümummilli Lider Rusiya ilə münasibətləri yüksək qiymətləndirirdi, Rusiyada həmişə onun çoxsaylı dostları və həmməsləkləri olub. Heydər Əliyev rus dilini və ədəbiyyatını öz ölkəsinin mədəni irsinin mühüm elementi hesab edirdi. Buna görə də rus dili iki ölkənin tarixi əlaqələrinə hörmət əlaməti kimi bu gün də öz əhəmiyyətini saxlayır və Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin strateji xarakterinə tamamilə uyğun gəlir.

-Ölkələrimiz arasında ümumi informasiya məkanı yaradılmasına rus dili praktiki olaraq nə dərəcədə kömək edir?

-Rusiyalı turistlər Azərbaycana gələndə əlverişli dil mühitinə düşürlər, çünki Azərbaycan əhalisinin əksəriyyəti rus dilini bilir. Ölkədə rus dilində onlarca qəzet və jurnal çıxır, rus dilində tədris ədəbiyyatı, elmi və bədii ədəbiyyat nəşr edilir, televiziya və radio verilişləri translyasiya edilir. Azərbaycanın təhsil sistemi bu prosesə çox böyük töhfə verir. Azərbaycanlı məktəblilər və tələbələr rus dili və ədəbiyyatı ilə əlaqədar müxtəlif müsabiqələrdə və digər tədbirlərdə fəal iştirak edirlər. Nümunə kimi, “Puşkiniana” layihəsi çərçivəsində Puşkinin şeirlərini əzbər söyləyənləri, bu şeirlərə bəstələnmiş musiqi əsərlərinin ifaçılarını, Azərbaycan gənclərinin artıq dördüncü dəfə qoşulduğu beynəlxalq “Total imla” aksiyasını göstərə bilərəm. Mənim fikrimcə, azərbaycanlı və rusiyalı məktəblilərin iştirakı ilə rus dili festivallarının keçirilməsi çox perspektivli ola bilər.

-Ümumi informasiya məkanının inkişafı Rusiya və Azərbaycan gənclərinin əlaqələrindən nə dərəcədə asılıdır?

-Milli mədəniyyətlərin dostcasına real qarşılıqlı təsiri və qarşılıqlı nüfuz etməsi sahəsində təcrübəsi olmayan gənclərə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Gənclərin birgə təşəbbüslərinin reallaşdırılması və cavanlar arasında şəxsi ünsiyyət üçün hər cür şərait yaradılmalıdır, çünki ortaq təfəkkür həm rəsmi informasiya kanalları vasitəsilə, həm də qeyri-formal ünsiyyət yolu ilə formalaşır. Təhsil proqramlarının potensialından maksimum istifadə etmək lazımdır: hazırda 15 minə yaxın azərbaycanlı tələbə bizim ölkəmizdə təhsil alır və Rusiya belə tələbələrin qəbul planını artırmağa hazırdır.

-Sizin fikrinizcə, Rusiya və Azərbaycan elə bir informasiya mühiti yarada bilərmi ki, orada həm qarşılıqlı informasiya axını baş versin, həm də bu axını başqa ölkələrə translyasiya etmək mümkün olsun?

-Bundan ötrü ümumi mədəni-tarixi kodun daşıyıcısı, dostluq vasitəsi kimi rus dilinin beynəlxalq statusu artırılmalıdır. Rus dilinin xaricdə populyarlaşdırılması üçün cari ildə federal büdcədən 470 milyon rubl ayrılıb. Qonşu dövlətlərlə sıx əlaqələri olan Azərbaycan rus dilinin və ruslara xas olan dəyərlərin Türkiyədə, İranda və Yaxın Şərq ölkələrində yayılması üçün bir növ “əməliyyat meydanı” ola bilər. Gələcəkdə bu proses millətlərarası əlaqələrin möhkəmlənməsində və ümumi informasiya məkanının genişlənərək regional miqyas almasında çox böyük rol oynayacaq.

 

Fəridə Abdullayeva

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Moskva